De inventarisatie van verwaarloosde woningen en gebouwen is sinds 1 januari 2017 een bevoegdheid van de gemeente. Daarvoor was dit een bevoegdheid van het Vlaamse Gewest. Een gebouw, ongeacht of het dienst doet als woning, wordt beschouwd als verwaarloosd wanneer het ernstige zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval vertoont aan buitenmuren, voegwerk, schoorstenen, dakbedekking, dakgebinte, buitenschrijnwerk, kroonlijst of dakgoten.
IOK doet namens de gemeente de nodige vaststellingen aan de hand van een technisch verslag dat gebruikt wordt bij een onderzoek ter plaatse naar verwaarlozing. Met behulp van dit technisch verslag worden de gebreken en tekenen van verval beoordeeld.
Als uit een onderzoek ter plaatse blijkt dat de woning of het gebouw minstens 18 strafpunten behaalt op dit technisch verslag, dan is er sprake van verwaarlozing. De gemeentelijke inventarisbeheerder start dan een procedure op om de woning of het gebouw op te nemen op de gemeentelijke inventarislijst van verwaarloosde woningen en gebouwen.
Zodra een verwaarloosde woning of een verwaarloosd gebouw 12 maanden op de inventaris staat, is een heffing verschuldigd.